Warzywa N-Z

Ogórek odmiany konserwowe

Siew: od drugiej połowy maja do czerwca

Okres kiełkowania: 6 dni

Zbiór: od lipca do września

Plony: na roczne zaopatrzenie wystarczy 10-12 roślin

Podlewanie: obficie

Choroby i szkodniki: antraknoza, mączniak rzekomy i prawdziwy, mszyce, przędziorki

Odmiany przeznaczone do kwaszenia i konserwowania są roślinami wybitnie ciepłolubnymi. Wymagają żyznej, dobrze uprawionej, wystarczająco wilgotnej gleby. Powinny rosnąć w miejscu ciepłym, osłoniętym i nasłonecznionym.

Zbiory należy przeprowadzać często, w upały nawet dwa razy dziennie, aby owoce nie przerosły, gdyż stają się wtedy niesmaczne.

Przez całe lato obficie podlewamy rośliny.

Podłoże ściółkujemy jakimkolwiek materiałem, który mamy do dyspozycji, aby po podlewani dłużej zachować wilgotność gleby i owoce ogórków przed pobrudzeniem ziemią.

---

Ogórek odmiany sałatkowe

 

Siew: od połowy maja do czerwca

Okres kiełkowania: 6 dni

Zbiór: od lipca do września

Plony: 8 owoców z jednej rośliny

Podlewanie: obficie

Choroby i szkodniki: antraknoza, mączniak rzekomy i prawdziwy, przędziorki, mszyce

Jak wszystkie dyniowate ogórek lubi gleby żyzne i dobrze uprawione, bardzo dobrze reaguje na nawożenie obornikiem. Jest wrażliwy na chłody i wiatr. Wymaga ciepłego, osłoniętego i nasłonecznionego miejsca. Należy go regularnie podlewać latem.

Młode ogórki na początku uprawy przywiązujemy do siatki. Po pewnym czasie same będą się po niej pięły, przytrzymując się wąsami.

Przez całe lato rośliny obficie podlewamy, okrywamy podłoże ściółką, aby dłużej zachowało wilgotność po podlaniu i aby uchronić ogórki przed pobrudzeniem ziemią. W razie chłodnej i deszczowej pogody warto roślin czasowo okryć folią.

Ogórek ma bardzo duże wymagania co do temperatury i wilgotności. W naszym klimacie najlepiej udaje się w szklarni i tunelu foliowym.

---

Papryka

 

Siew: w marcu

Okres kiełkowania: 8-15 dni

Zbiór: od lipca do września

Plony: 5-10 owoców z jednej rośliny

Podlewanie: obficie

Choroby i szkodniki: mączniak rzekomy

Papryka jest bardzo wrażliwa na zimno. Do gruntu wysadza się ją pod koniec maja, a najlepiej uprawiać ją pod osłonami. Roślina wymaga gleby bogatej w substancję organiczną, lekkiej i zawsze nieco wilgotnej latem. Należy zarezerwować dla niej nasłonecznione stanowisko.

Produkcja rozsady papryki, od wysiewu do wysadzenia na miejsce stałe trwa 10-11 tygodni. Przed sadzeniem trzeba rozsadę zahartować.

Można również kupić rozwinięte rośliny w pojemnikach. Wysadzamy je na miejsce stałe podobnie jak rozsadę przygotowaną samodzielnie.

Latem regularnie podlewamy rośliny u podstawy, unikając moczenia liści. Na wzrost roślin dobrze też wpływa ściółkowanie.

W trakcie lata gdy na roślinie jest już 8-10 zawiązanych owoców, obcinamy pędy powyżej pierwszego liścia ponad każdym owocem. Dzięki temu cała energia rośliny jest skierowana na dojrzewanie owoców, a nie na tworzenie nowych kwiatów.

---

Pomidor

 

Siew: w marcu-kwietniu

Okres kiełkowania: 7 dni

Zbiór: od lipca do września

Plony: od 3 do 5 kg z rośliny

Podlewanie: obficie

Choroby i szkodniki: zaraza ziemniaczana, alternarioza, mszyce

Pomidor lubi ciepło i słońce, najlepiej rośnie na glebie żyznej, zasobnej w próchnicę i dobrze utrzymującej wilgoć. Na zagonie warto jesienią przekopać obornik lub wiosną rozrzucić kompost, a rośliny zasilić wieloskładnikowym nawozem mineralnym.

Jeśli brak czasu lub miejsca do przygotowania własnej rozsady, można kupić rozwinięte rośliny w pojemnikach. Sadzimy je pod koniec maja po uprzednim zahartowaniu.

W razie chłodnej i deszczowej pogody, należ rośliny opryskiwać zapobiegawczo fungicydem chroniącym przed rozwoje zarazy ziemniaczanej.

Pomidory nie lubią podlewania z góry. Przez całe lato podlewamy obficie i regularnie u podnóża rośliny, unikając moczenia liści. Aby oszczędzić wodę glebę między roślinami należy ściółkować jakimś organicznym materiałem (warstwa co najmniej 5-6 cm).

---

Por

 

Siew: od połowy stycznia do połowy kwietnia

Okres kiełkowania: 15-20 dni

Zbiór: cały rok zależnie od terminu siewu

Plony: 6-10 porów metra bieżącego

Podlewanie: obficie

Choroby i szkodniki: mączniak rzekomy rdza, wgryzka szczypiorka, poskrzypka cebulowa, niszczyk zjadliwy

Por wymaga gleby żyznej, próchnicznej, zatrzymującej wodę, o odczynie obojętnym oraz słonecznego stanowiska. Zagon trzeba zasilić jesienią obornikiem lub wiosną dużą dawką kompostu.

Nie należy mieć „lekkiej ręki” do siewu: 10 gramów nasion pozwoli uzyskać aż 600-700 roślin. Łatwo więc o nadmiar siewek.

Rozsadę porów łatwo też kupić każdej wiosny. Zwykle jest oferowana w pęczkach. Rośliny sadzi się podobnie jak te uzyskane samodzielnie. Przed posadzeniem warto oberwać końcówki liści.

Pod koniec października obsypujemy pory warstwą suchych liści do wysokości 15-20 cm, dzięki czemu będziemy mogli je wyrywać nawet w czasie mrozów. Zbiór prowadzimy przez całą zimę w miarę potrzeb.

---

Rabarbar

 

Sadzenie: na przełomie września i października lub w marcu

Zbiór: maj-czerwiec

Plony:  jedna roślina wystarczy na potrzeby 4 osobowej rodziny

Podlewanie: obficie

Choroby i szkodniki: ślimaki

Rabarbar jest rośliną wieloletnią o jadalnych ogonkach liściowych, odznaczających się kwaśnym smakiem. Robi się z niego kompoty, wina i soki oraz dodaje do ciast. Najlepiej rozwija się w miejscu nasłonecznionym, na glebach niezbyt wapiennych, żyznych i latem nieco wilgotnych.

Należy wybierać już dobrze rozwinięte sadzonki, rosnące w doniczkach o średnicy 12-15 cm. Zbyt małe rośliny będą się bardzo wolna rozwijały.

Rabarbar nie ma co prawda zbyt wielu wartości odżywczych, jest jednak ceniony jako jedno z pierwszych wiosennych warzyw.

---

Roszponka

 

Siew: od połowy lipca do końca września

Okres kiełkowania: 8 dni

Zbiór: od września do marca

Plony: torebka nasion wystarczy dla 4 osobowej rodziny

Podlewanie: obficie

Choroby i szkodniki: mączniak rzekomy (duże upały), ślimaki

Roszponka to sałata „brzydkiej pory roku”, wysiewa się ją w lecie na zbiór jesienny oraz jesienią na zbiór zimą i wiosną. Jest odporna na przymrozki, najlepiej rośnie na glebach żyznych, próchnicznych i dostatecznie wilgotnych.

Rośliny po wzejściu wymagają ochrony przed ślimakami. W tym celu wokół zagonu rozsypuje się wapno palone lub trujący  granulat. Zabieg należy powtarzać po każdym deszczu.

Latem rośliny obficie podlewamy. Aby gleba nie przesychała warto je wyściółkować np. ściętą trawą lub słomą.

Następnej wiosny zbiera się roszponkę, która dobrze przezimowała, rośliny przemarznięte i uszkodzone należy przekopać, w glebie ulegną rozkładowi, wzbogacając ją w próchnicę.

---

Rzodkiewka

 

Siew: od marca i od lipca do września

Okres kiełkowania: 3-4dni

Zbiór: od kwietnia do października z letnią przerwą w zależności od odmiany i daty siewu

Plony: 3-4 pęczki z torebki nasion

Podlewanie: obficie

Choroby i szkodniki: bielik krzyżowych, śmietka kapuściana, pchełki ziemne

Są to najłatwiejsze do uprawy i najszybciej rosnące warzywa. Wymagają gleby przeciętnej, ale zawsze wilgotnej i nienagrzewającej się.

Przez cały okres uprawy, zwłaszcza gdy jest ciepło, rzodkiewka wymaga bardzo obfitego podlewania, dzięki czemu nie ma zbyt ostrego smaku, nie parcieje a także jest słabiej atakowana przez pchełki ziemne.

Młode, delikatne liście rzodkiewki można wykorzystać do sałatek.

---

Sałata

 

Siew: od lutego do początku września ( przy temp. powyżej 10˚C)

Okres kiełkowania: 6-8 dni

Zbiór: od marca do października

Plony: 5 główek sałaty z metra bieżącego

Podlewanie: obficie

Choroby i szkodniki: szara pleśń, mączniak rzekomy, przędziorki, mszyce

Odmiany sałaty możemy podzielić na głowiaste, których liście są bardzo zwarte i tworzą główkę, oraz liściowe, mające rozetę liści. Wszystkie lubią gleby żyzne, próchniczne, niezbyt ciężkie, ale zatrzymujące wilgoć.

Sałatę można zbierać przez cały rok, trzeba tylko dostosować wybór odmiany do pory roku. Od lutego do kwietnia wysiewamy odmiany wiosenne, lubiące chłód i wilgoć. Począwszy od maja wybieramy odmiany letnie, które dobrze znoszą upał i nie wybijają w pędy nasienne. Od połowy lipca do początku września siejemy sałaty zimowe, odporne na zimno.

Młoda sałata jest często atakowana przez ślimaki, przed którymi trzeba ją chronić.

Należy regularnie i obficie podlewać sałatę, aby zapobiec więdnięciu liści oraz powstrzymać przedwczesne wytwarzanie kwiatostanów.

---

Seler

 

Siew: na początku marca

Okres kiełkowania: 10-20 dni

Zbiór: od końca września do października (ok. 5 miesięcy po wysianiu)

Plony: 3-4 selery z metra bieżącego

Podlewanie: obficie

Choroby i szkodniki: septorioza selera, liściolubka selerowa

Seler korzeniowy jest bliskim kuzynem selera naciowego. Uprawia się go dla mięsistego, zaokrąglonego korzenia, który jada się jesienią i przez całą zimę. Ma on dużą wartość odżywczą i właściwości lecznicze. Wymaga słonecznego stanowiska i żyznej gleby.

Na wiosnę można kupić gotową rozsadę selera. Sadzi się go podobnie jak rośliny uzyskane samodzielnie.

Seler trzeba starannie podlewać przez całe lato.

Selery doskonale się przechowują przez wiele miesięcy (do lutego-marca).

---

Szalotka

 

Sadzenie: koniec marca-kwiecień

Zbiór: lipiec-sierpień

Plony: 1,5 do 2 kg z 1m²

Podlewanie: w czasie suszy

Choroby i szkodniki: szara pleśń, mączniak rzekomy, śmietka cebulanka

Szalotka tworzy gniazda cebul jajowatego kształtu połączonych wspólną piętką. Łuski zewnętrzne są ciemnoszare, fioletowe, brązowe lub żółte. Dobrze rośnie na glebie żyznej, dobrze uprawionej, dość wilgotnej, ale nie podmokłej.

Na ciężkich glebach szalotkę można sadzić na wałach ziemi.

Przez cały czas uprawy należy starannie usuwać chwasty wokół szalotek.

Szczypior szalotek łatwo się obłamuje. Czasem więc trudno jest przechowywać je w pęczkach

---

Szparag

 

Siew:

Okres kiełkowania: w kwietniu

Zbiór: od maja do czerwca

Plony: 10 wypustek z rośliny

Podlewanie: zbędne

Choroby i szkodniki: zgnilizna fioletowa, ryzoktonioza, poskrzypka szparagowa

Szparagi uprawia się w jednym miejscu przez 10-15 lat. Wymagają gleby lekkiej, piaszczystej i bogatej w składniki pokarmowe, nie udaje się na glebach zbyt wilgotnych i kwaśnych. Spożywa się młode pędy szparagów, zwane wypustkami, wkrótce po ich wyrośnięciu nad powierzchnię ziemi.

Szparagi będziemy zbierać w pierwszym lub drugim roku po posadzeniu, zależnie od tego, czy sadzone karpy były jednoroczne czy dwuletnie. Używając karp dwuletnich, zbiorów można się spodziewać już w następnym roku po posadzeniu.

Istnieją odmiany mające tylko męskie lub męskie i żeńskie. Na roślinach pojawiają się szkarłatnoczerwone jagody. Rośliny męskie dają wypustki mniejsze niż osobniki żeńskie, ale w większej ilości (prawie 1/3 więcej).

---

Szpinak

 

Siew: marzec do połowy kwietnia, od początku do końca sierpnia, w połowie września

Okres kiełkowania: 10 dni

Zbiór: od maja do czerwca (siew wiosenny), od września do mrozów (siew letni), od listopada do marca (siew jesienny)

Plony: 2 kg z 1 m³

Podlewanie: słabo (siew wiosenny i letni)

Choroby i szkodniki: mączniak rzekomy, mozaika, śmietka ćwiklinka, mszyca burakowa

Szpinak uprawia się często jako przedplon lub poplon. Najlepiej rośnie na raczej lekkiej, ale zasobnej w próchnicę i zatrzymującej wilgoć glebie, która nie może być kwaśna.

Szpinak jest odporny na chłód, dlatego można go wysiewać jak najwcześniej wiosną. W uprawie jesiennej zbiory przedłuż Asię nawet na okres zimowy, trzeba tylko okryć rośliny gałązkami roślin iglastych, aby nie uszkodził ich mroźny wiatr.

Jeśli usuwane rośliny w trakcie przerywania są już wystarczająco rozwinięte, nie należy ich wyrzucać, tylko wykorzystać do przyrządzania sałatki.  Młode liście są smaczne i wartościowe.

Szpinak nie powinien być uprawiany w tym samym miejscu przed upływem 3-4 lat.

---

Truskawka i poziomka

 

Sadzenie: wiosną lub w lipcu-sierpniu

Zbiór: od maja do października (poziomki), w czerwcu i czasami we wrześniu (truskawki)

Plony: 20 roślin wystarczy dla 4 osób

Podlewanie: słabo

Choroby i szkodniki: mączniak prawdziwy, szara pleśń, opuchlak truskawkowiec, roztocz truskawkowiec, kwieciak malinowiec

Truskawki i poziomki uprawia się w jednym miejscu przez wiele lat. Trzeba dla nich przygotować bardzo staranie glebę, która powinna być żyzna, zatrzymująca wilgoć, przepuszczalna i niezbyt wapienna.

Truskawki i poziomki można sadzić wiosną lub pod koniec lipca i na początku sierpnia. Nie należy czekać sadzeniem do jesieni, gdyż rośliny wprawdzie się przyjmą, ale plony z nich  będą mniejsze niż z truskawek sadzonych latem.

 Latem podlewamy tylko wówczas, gdy jest bardzo sucho. Nadmierna wilgoć sprzyja rozwojowi szarej pleśni.

Zwykle truskawki uprawia się w tym samym miejscu najwyżej przez 3 lata, chociaż zalecana jest też uprawa jednoroczna i dwuletnia. Po ostatnim zbiorze należy wyrwać rośliny, a nowe

Truskawki posadzić w innym miejscu. Na to samo stanowisko truskawki mogą wrócić po 3-4 latach.

W zależności od wybranej odmiany truskawki można zbierać jednorazowo czerwcu-lipcu lub dwukrotnie – na początku  i pod koniec lata. Poziomki natomiast owocują od czerwca aż do mrozów.

---

Ziemniak

 

Sadzenie: w końcu kwietnia

Zbiór: od końca lipca do września

Plony: 1-2 kg bulw z jednej rośliny

Podlewanie: obfite w razie suszy

Choroby i szkodniki: zaraza ziemniaka, rizoktorioza, stonka ziemniaczana

Ziemniaki możemy uprawiać na glebach ciepłych, zasobnych w próchnicę i składniki pokarmowe. Jesienią warto na zagonie przekopać obornik lub wiosną rozsypać duż dawkę kompostu. Bulwy sadzi się najwcześniej w drugiej połowie kwietnia, gdyż roślina jest wrażliwa na przymrozki.

W niedużych ogrodach warto uprawiać tylko wczesne ziemniaki, na letni zbiór, i sadzić pokiełkowane bulwy.

Przy każdym okopywaniu trzeba zasilić rośliny nawozem wieloskładnikowym, w razie suszy podlać.