Niedobór i nadmiar makro- i mikroelementów w ogrodzie

Dlaczego właściwie musimy nawozić rośliny? Przecież w przyrodzie nikt tego nie robi, a rośliny mimo to rosną. Jednak po obumarciu i rozłożeniu się rośliny oddają glebie pobrane z niej wcześniej w czasie wzrostu składniki pokarmowe. W ogrodzie rzecz ma się zupełnie inaczej. Roślinom stale odbiera się owoce i nasiona. Zawarte w nich składniki pokarmowe nie wracają do gleby i muszą być uzupełnione. Nawożenie polega więc na zwróceniu ich glebie. Ogólna zasada zużycia składników pokarmowych w sadzie i warzywniku: fosfor 5g/m², potas 30 g/m², azot 5-15 g/m².

	Działanie	Objawy przy niedoborze	Objawy przy nadmiarze	Występowanie w przyrodzie	Produkt handlowy
Azot	silny wzrost pędów	żółknięcie liści, niskie plony	spadek zdolności przechowalniczej owoców i warzyw, wzrost podatności roślin na choroby i szkodniki, duża zawartość wody i azotanów	ok . 80% w powietrzu, wiązanie m. in. przez bakterie brodawkowe. Wiązany organicznie, np. w nawozie zielonym, kompoście, oborniku	mączka z krwi, mączka rogowa, wióry rogowe, kompost, szczecina świńska
Fosfor	sprzyja tworzeniu kwiatów i owoców oraz dojrzewaniu, ważny dla wzmocnienia korzeni wiosną	zabarwienie liści od fioletu po czerwono-brunatne	nieprzyswajanie mikroelementów, np. żelaza, miedzi i cynku	surowy fosfat, obornik, nawóz kurzy albo gnojówka świńska	superfosfat, mączka kostna, fosfat z glonów, suszony nawóz kurzy, tomasyna
Potas	sprzyja wzrostowi, odporności tkanek komórkowych, odporności na chłód i wytrzymałości roślin	słaby wzrost, zabarwienie brzegów liści (żółtawo- czerwonawe. Pogorszenie smaku owoców i warzyw	słaby wzrost i plon	wszystkie wydzieliny zwierzęce, zwłaszcza gnojówki, popioły drzewne, pył granitowy, niektóre mączki bazaltowe również w kompoście z liści paproci i żywokostu, złoża soli z zawartością potasu	kalimagnezja (26% potasu i 5% magnezu), popiół drzewny; potas w obu tych nawozach rozpuszcza się bardzo łatwo. Niektóre mączki bazaltowe
Wapń	aktywizowane życia glebowego, sprzyja stabilności struktury gruzełkowej w glebie. Podwyższenie odczynu pH. Ważny dla stabilności tkanek roślin	zakwaszenie gleby, pogorszenie jej struktury, spadek wysokości i jakości plonów	ubytek próchnicy, wymaga dostarczania dużych ilości materiału organicznego, zbyt wysoka wartość pH w glebie	margiel, wapno jurajskie, dolomit, marmur, wapno z glonów	wapno nawozowe (z margla albo wapienia jurajskiego), wapno z glonów, tomasyna (z P)
Magnez	aktywizowanie enzymów tworzących białko, najważniejszy budulec zielonego barwnika w liściach (chlorofil) .	żółtawe zabarwienie liści między żyłkami i na brzegach	spadek przyswajania wapnia	popiół drzewny, talk, oliwin, serpentyn, steatyt, złoża soli zawierające magnez	kalimagnezja, produkty z glonów, niektóre mączki mineralne

	Objawy niedoboru	Usuwanie niedoboru
Żelazo	Przy silnym niedoborze obumieranie tkanki całej rośliny. Przy niewielkim niedoborze żółtozielone zabarwienie liści (chloroza), brązowe plamki na środku liścia. Zaburzenia rozwoju zawiązków owocu.	Żelazo może ulegać związaniu z powodu nadmiernej zawartości wapna w glebie. A zatem: dobre przewietrzanie i drenaż gleby. Przy kompostowaniu używać tylko mączki mineralnej z niewielką zawartością wapnia. Używać kompostu z torfu, liści albo kory.
Miedź	Jasnozielone lub żółtozielone zabarwienie liści, końce liści zasychają i zwisają suche i skręcone, możliwe jest też zwijanie się liści. U zbóż mała sztywność źdźbła. Nie tworzą się nasiona .	Nadmierna zawartość fosforu w glebie może zablokować pobieranie miedzi, dlatego trzeba zwracać uwagę na zawartość fosforu. Niewielkie ilości miedzi zawierają mączki mineralne (bazalt) oraz produkty z glonów . Sprawdziło się też wkładanie kawałków miedzi do pojemników z wodą do podlewania.
Bor	Liście małe i zniekształcone . W burakach skorkowacenia na łodygach i korzeniach. Zgnilizna twardzikowa albo sucha zgnilizna u buraków. Puste łodygi kalafiorów	Użycie mączki z glonów i mączek mineralnych przy sporządzaniu kompostu. Stosować kompost korowy i kompost z liści. Zapobieganie wysychaniu gleby.
Molibden	Słaby wzrost, na brzegach liści zabarwienia od żółtego po brązowe, przede wszystkim u pomidorów i ogórków . (Molibden jest ważny dla wiązania azotu z powietrza przez bakterie brodawkowe).	Molibden ulega związaniu w glebach kwaśnych. Podnieść wartość pH mączkami mineralnymi z dużą zawartością wapnia albo wapnem z glonów (wprost do gleby albo jako dodatek do kompostu). Wyka albo lucerna jako nawóz zielony pobierają molibden z podglebia.