Gdzie i jak zimują szkodniki drzew owocowych

 

Podczas zimowych spacerów i prac w sadzie, czyli m.in. cięcia drzew owocowych warto zwrócić uwagę na pnie i gałęzie drzew. Można tam spotkać zimujące szkodniki, pod postacią owadów dorosłych, gąsienic, larw czy złóż jaj. Jakie więc zimujące szkodniki można zaobserwować zimą na drzewach i jak je zwalczać?

owocówka jabłkóweczka

Owocówka jabłkóweczka. Jeden z najgroźniejszych szkodników jabłoni, atakuje także grusze. Żeruje wewnątrz owoców, w pobliżu gniazda nasiennego i prowadzi do opadania zawiązków owoców, a także do przedwczesnego opadania owoców dojrzewających. Gąsienice zimują w szarych zbitych oprzędach w spękania i szczelinach kory. W okresie wiosennym gąsienice przepoczwarzają się i już w maju owady dorosłe, motyle, rozpoczynają lot i składanie jaj.

namiotnik jabłoniowy

Namiotnik jabłoniowy. W okresie wiosenno — letnim gąsienice żerują na liściach, szkieletując je tworząc na gałęziach oprzędy. Uszkodzeniu mogą także ulegać zawiązki jabłek, które opadają. Maleńkie gąsienice zimują na gałązkach, na powierzchni kory pod tzw. tarczkami. Pod jedną tarczką zimuje około 50 gąsienic, które w kwietniu wychodzą spod tarczki i zaczynają atakować liście.

skorupik jabłoniowy

Skorupik jabłoniowy. Larwy i samice tego szkodnika wysysają soki z gałęzi i pędów, co prowadzi do zahamowania ich wzrostu. Zimą można zaobserwować na gałązkach przecinkowate tarczki, długości 3-4 milimetrów. Są to żywe lub zamarłe samice. Kiedy oderwiemy taką tarczkę, spod niej wyspie się biały proszek, są to jaja, z których na wiosnę wylegną się larwy.

mszyca jabłoniowa

Mszyca jabłoniowa. Szkodnik żeruje najczęściej na najmłodszych pędach i liściach. Zimuje pod postacią czarnych, matowych jaj na młodych pędach w koronie drzew, a także na odrostach korzeniowych i wilkach. Pierwsze larwy pojawiają się już w czasie pękania pąków.

bawełnica korówka

Bawełnica korówka. Larwy i dorosłe osobniki wysysają soki z pni, korzeni, konarów i gałęzi jabłoni. Zimują larwy na szyjce korzeniowej i w spękaniach kory. Duża część szkodników ginie już w temperaturze -7 stopni Celsjusza. Młode larwy są jednak odporniejsze i dla nich temperatura krytyczna to -25 stopni Celsjusza.

kwieciak jabłkowiec

Kwieciak jabłkowiec. Szkodnik uszkadza, a potem żeruje w pąkach jabłoni, co zmniejsza plonowanie jabłek. Owady dorosłe zimują pod korą, ale także pod opadłymi liśćmi, w żywopłotach i krzewach. Swoje kryjówki szkodnik opuszcza w czasie nabrzmiewania pąków, jak tylko przyjdzie trochę ciepłych dni.

kwieciak gruszowiec

Kwieciak gruszowiec. Szkodnik niszczy pąki grusz. Z wyglądu jest podobny do kwieciaka jabłkowca, różnica jest w zimowaniu. Gruszowiec zimuje w stadium jaja złożonego do pąka kwiatowego gruszy, więc jego zwalczanie w okresie zimowym jest utrudnione. Zaatakowane pąki nie rozwijają się i zasychają, dlatego należy je obrywać i niszczyć. 

owocówka śliwkóweczka

Owocówka śliwkóweczka. Należy do najgroźniejszych szkodników śliw, powoduje opadanie zawiązków i robaczywienie owoców dojrzewających. Gąsienice zimują w oprzędach na pniu lub pod powierzchnią gleby. Szkodnik może atakować także morele i brzoskwinie.

kuprówka rudnica

Kuprówka rudnica. Szkodnik żeruje na kilkudziesięciu gatunkach drzew iglastych w tym owocowych (szczególnie na jabłoniach, gruszach i śliwach). Zimą na końcach gałązek można spotkać przyczepione silnie i nieruchomo gniazda zimowe gąsienic, utworzone zaschniętych liści. Liście są tak silnie zespolone, że trudno je rozerwać. Wewnątrz takiego gniazda może zimować od kilkudziesięciu do nawet 200 gąsienic. Wiosną gąsienice żerują na pąkach i młodych liściach.

pierścienica nadrzewka

Pierścienica nadrzewka. Najczęściej atakuje jabłonie i śliwy, rzadziej grusze, brzoskwinie i morele. Gąsienice żerują nocą, niszcząc pąki, młode listki, a potem liście już wyrośnięte. Szkodnik zimuje na pędach w złożach jaj. Są one charakterystyczne i przypominają obrączkę założoną na gałąź. Pierścienie są początkowo srebrzyste, z czasem zmieniają zabarwienie na ciemniejsze. Takie złoża jaj najczęściej można znaleźć na cienkich i skierowanych ku górze gałązkach. W jednym, złożu może znajdować się nawet do 400 jaj.

brudnica nieparka

Brudnica nieparka. Atakuje wiele gatunków drzew liściastych. W sadach najczęściej jabłonie i śliwy. Gąsienice żerują na pąkach liściowych i kwiatowych i liściach. Są bardzo żarłoczne. Jedna gąsienica potrafi zniszczyć ponad 15 liści jabłoni. Zimą na pniach drzew i u podstawy konarów można znaleźć żółtobrunatne i owalne poduszeczki, są to złoża jaj. Gąsienice wylęgają się w kwietniu i mogą być przenoszone przez wiatr na znaczne odległości.

niestrzęp głogowiec

Niestrzęp głogowiec. Szkodnik atakuje jabłonie i śliwy, rzadziej grusze a sporadycznie wiśnie i czereśnie. Gąsienice żerują na pąkach, młodych liściach oraz na liściach wyrośniętych. Gąsienice zimują w gniazdach zbudowanych z 1-3 zaschniętych liści. Szkodniki z gniazd na żerowanie wychodzą już w drugiej połowie marca.

Przędziorki. W sadach można spotkać kilka rodzajów przędziorków: przędziorka głogowca, przędziorka owocowca, rubinowca owocowca. Żerują na liściach, ich liczebność zwiększa sie w lata gorące i suche. Zaatakowane liście przyjmują szarozielone zabarwienie, brązowieją i opadają. W przypadku przędziorka owocowca i rubinowca owocowca zimują jaja w złożach liczących nawet kilkadziesiąt tysięcy sztuk. Na 1 cm kwadratowym powierzchni znajduje się przeciętnie 1500 jaj. Pojedyncze jaja są niewidoczne, ale większe złoża przypominają wyglądem warstwę rdzy. Jaja tych przędziorków przypominają koraliki. Natomiast w przypadku przędziorka głogowca, zimują samice okryte pajęczyną w spękaniach kory.

piędzik przedzimek

Piędzik przedzimek. Gąsienice w kwietniu uszkadzają młode kwiaty i liście i mogą powodować tzw. gołożer na wielu gatunkach drzew owocowych. Zimują jaja w górnych partiach koron drzew. Jaja są początkowo zielonkawe, z czasem zmieniają zabarwienie na różowe.

mszyca porzeczkowo-czyściecowa

Mszyca porzeczkowo — czyściecowa. Najczęściej występujący szkodnik porzeczek. Mszyce żerują po spodniej stronie liści. Na blaszkach liściowych tworzą się wybrzuszenia w kolorze od żółtego do purpurowofioletowego. Zimują czarne i owalne jaja w pobliżu pąków i bezpośrednio na pędach porzeczek i agrestu. Krzewy owocowe to nie jedyni żywiciele porzeczek, w połowie sezonu mszyce przenoszą się na czyściec i jasnotę i we wrześniu wracają na porzeczki.

wielkopąkowiec porzeczkowy

Wielkopąkowiec porzeczkowy. Objawy ataku tego szkodnika stają się widoczne w trakcie nabrzmiewania pąków. Zaatakowane pąki porzeczki czarnej są nienaturalnie powiększone i swoim wyglądem przypominają główkę kapusty. Z takich pąków rozwijają się tylko pojedyncze listki i kwiaty. Nienaturalnie nabrzmiałe pąki mogą również pojawić się na leszczynie, tutaj będzie to oznaką ataku wielkopąkowca porzeczkowego.

pryszczarek malinowiec

Pryszczarek malinowiec. Atakuje maliny, rzadziej jeżyny. Zimują pomarańczowe larwy w charakterystycznych naroślach na pędach zwanych galasami. Zaatakowane pędy słabo rosną, marnieją, w miejscu narośli stają się łamliwe i bardziej podatne na choroby np., zamieranie pędów malin.

Jak więc te wszystkie szkodniki zwalczać, także zimową porą. I najprostszą rzeczą byłoby sięgnięcie po środki chemiczne. Jednak jest to wyjście, które nie zawsze się sprawdza. Obserwowano bowiem często, że przy niewłaściwym (nieumiejętny oprysk, źle dobrany termin) użyciu oprysków chemicznych liczba szkodników, zamiast maleć, to rosła. Spowodowane było to tym, że przez chemię zostały zabite także pożyteczne owady, które niszczyły szkodniki. Dlatego, zanim sięgniemy po takie środki, warto wypróbować bardziej naturalne metody:

• wycinamy gałązki ze złożami jaj i zaatakowane pędy (np.pierścienica nadrzewka, pryszczarek malinowiec)
• usuwamy zimowe gniazda szkodników (np. kuprówka rudnica)
• zakładamy opaski z papieru falistego (wyłapują owocówkę jabłkóweczkę)
• zakładamy opaski lepowe (wyłapują samice przedzimka)
• jesienią i zimą szorujemy szczotką pnie starszych drzewek (można pozbyć się w ten sposób szkodników zimujących w szczelinach i spękaniach kory np. bawełnicę korówkę)
• zbieramy i niszczymy opadłe zawiązki i owoce
• bielimy pnie drzew (wapno jest żrące)
• opryskujemy dokładnie drzewa preparatami olejowymi np. na bazie parafiny

Z zimowym zwalczaniem szkodników warto się pospieszyć, bo coraz wyższe temperatury w przededniu wiosny sprawiają, że szkodniki zaczynają się budzić i wtedy ich zwalczanie może być już utrudnione.