Jak zapobiegać robaczywej rzodkiewce

 

Wiosennego ogrodu nie sposób wyobrazić sobie bez rzodkiewki. Jednak często bywa ona robaczywa. Jak temu problemowi zapobiegać.

Odpowiedzialnym za robaczywienie rzodkiewki jest szkodnik zwany śmietką kapuścianą. Jak sama nazwa wskazuje, nie stanowi on problemu, tylko i wyłącznie w uprawie rzodkiewki, ale jest groźny dla wszystkie roślin z rodziny kapustnych. Dorosłe osobniki śmietki tzw. muchówki (podobne do much stąd nazwa) wylatują w kwietniu i na początku maja. Choć termin wylotu w dużej mierze zależy od pogody i temperatury gleby, gdyż muchówki zaczynają być aktywne kiedy gleba ogrzeje się do +10 stopni Celsjusza. Samica śmietki składa jaj w pobliżu rzodkiewki, z jaj po 3-10 dniach wylęgają się białożółte, beznogie larwy, długości 7-10 mm. Ich rozwój trwa 3-4 tygodnie. Właśnie te larwy powodują robaczywienie rzodkiewki. Larwy wgryzają się przeważnie w dolnej części zgrubienia i drążą korytarze do zewnętrznej warstwy. Korytarze są wypełnione odchodami i przebarwiają się na czarno. Oprócz takiego obrazu uszkodzeń atak śmietki powoduje często także deformację korzenia.

Zapobieganie atakowi śmietki warto zacząć od zwalczania chwastów, szczególnie chwastów z rodziny kapustnych (np. tasznik pospolity). Takie chwasty przyciągają śmietki i są żywicielem dla szkodnika, gdyż muchówki posilają się nektarem z kwitnących chwastów. Pokarm dla śmietki stanowi także nektar z długo kwitnących roślin jak koniczyna czy lucerna, więc nie należy uprawiać rzodkiewki w pobliżu tych roślin.

W uprawie rzodkiewki należy przestrzegać zasad zmianowania. Nie należy uprawiać rzodkiewki po roślinach z rodziny kapustnych, czyli np. po kapuście, ale także po gorczycy. Gorczyca to świetny materiał na poplon, ale również należy do rodziny kapustnych. Najlepiej gdyby rzodkiewka w to samo miejsce wracała dopiero po 3-4 latach, a jeśli rzodkiewka była robaczywa, to kolejną należy wysiać jak najdalej od poprzedniego stanowiska. Jeśli uprawiamy rzodkiewkę w inspekcie, to warto byłoby ziemię na wiosnę przed siewem wymienić. Zobacz również Tabela zmianowania (płodozmian) warzyw, czyli co po czym siać

śmietka, owad dorosły

Śmietki bardzo chętnie składają jaja gdy gleba jest wilgotna i zasobna w składniki organiczne. Rozrzucony obornik należałoby starannie przekopać, gdyż leżące na wierzchu, rozkładające się resztki wydzielają zapach, który przyciąga samice. Najlepiej unikać siewu rzodkiewki bezpośrednio po nawożeniu obornikiem czy kompostem. Nawożenie najkorzystniej zrobić na jesień, aby materia organiczna miała czas się do wiosny rozłożyć.

Skoro już wiemy, że śmietka pojawia się w kwietniu i gdy gleba dość dobrze się ogrzeję, to możemy wyjść z założenia, że rzodkiewkę najlepiej siać możliwie jak najszybciej, nawet w marcu. Rzodkiewka do wschodów nie potrzebuje dobrze ogrzanej ziemi i kiełkuje już przy temperaturze 2-4 stopni Celsjusza. Więc zanim śmietka rozpocznie loty, zanim złoży jaja, zanim z jaj wylegną się larwy, to większą część wysianej w marcu rzodkiewki zdążymy już zebrać. Rzodkiewka kojarzy się nam najczęściej z wiosną, ale jeszcze lepszym terminem jej siewu jest jesień. Wysiana np. we wrześniu bardzo rzadko bywa robaczywa, rzadziej też jest atakowana przez pchełki ziemne i praktycznie w ogóle nie wybija w pędy kwiatostanowe.

Śmietki oprócz zapachu obornika przyciąga także parująca woda z gleby i chętnie składają jaja w pulchną ziemię, dlatego zaraz po wysianiu nasion warto ziemię ubić np. grabiami lub udeptać. Warto także międzyrzędzia wykładać np. kartonem. Nawet gdy śmietka złoży jaja na kartonie, to one wyschną i nic się z nich nie wylęgnie. Poza tym pod takim kartonem w ciągu dnia szukają schronienia drapieżne chrząszcze z rodziny biegaczowatych, które wieczorem wychodzą na polowanie i zjadają zarówno jaja jak i larwy śmietki.

Glebę wokół rzodkiewki można posypywać także popiołem albo papryką. Takie działanie również zniechęca śmietki do składania w tym miejscu jaj.

Aby zapobiec przylotowi śmietki na rzodkiewkę, można rzodkiewkę osłaniać: folią, włókniną lub siatką o drobnych oczkach (o średnicy 1-1,5 mm). Osłony należy postawić na rzodkiewce tak długo jak trwa cykl rozwojowy larw, czyli 3-4 tygodnie.

W uprawie rzodkiewki warto zachować dużą bioróżnorodność, czyli obok wysiewać inne rośliny. Najlepiej sprawdzają się silnie pachnące warzywa jak koper, czy czosnek, aromatyczne zioła: szałwia, mięta, rozmaryn i kwiaty np. aksamitki i nagietki. Wśród takiej różnorodności roślin, a zwłaszcza zapachów śmietka będzie miała problem ze znalezieniem rzodkiewki.

Podobnie dezorientująco na śmietkę będzie działało podlewanie gleby wokół rzodkiewek gnojówką z czosnku czy też opryskiwanie roślin wyciągiem z czosnku (np. gotowym Bioczosem). Tutaj znów zapach czosnku będzie "maskował" rzodkiewkę. 

 zimująca śmietka w stadium tzw. bobówki

A po zakończeniu uprawy, jeśli rzodkiewka była robaczywa, to najlepiej na jesień ziemię przekopać. Wydobędziemy wtedy na powierzchnię zimujące w glebie śmietki pod postacią tzw. bobówki. Część szkodników zjedzą wtedy ptaki, a część zginie na skutek niskich temperatur.