Kalendarz ogrodnika na styczeń


 Przed nami dwa najzimniejsze miesiące w roku. Przynajmniej w teorii, bo w chwili pisania spoglądam na termometr i na zewnątrz temperatura waha się pomiędzy +5 a +10 stopni Celsjusza, a podobno ma być jeszcze cieplej.

rysunek pochodzi z książki Informator Działkowca 1985 (pozwoliłem sobie zmienić tylko rok)

Załóżmy jednak, że mroźne dni również w styczniu będą. Dlatego sprawdzamy zimowe okrycia na roślinach, szczególnie po wichurach. Naturalne okrycia np. ze słomy kontrolujemy, czy nie zaczęły przypadkiem gnić, i nie trzeba wymienić ich na nowe.

Zabezpieczanie drzewek owocowych na zimę

Materiały na osłony zimowe

Jak nie okrywać roślin

Bielimy pnie drzew owocowych. Dni coraz dłuższe, słońce mocniej przygrzewa i zaczyna nagrzewać korę drzew. Kiedy w nocy temperatura spada poniżej zera, kora może pękać. Szczególną uwagę zwracamy na południową stronę drzew, gdyż najmocniej się nagrzewa i tam najczęściej dochodzi do uszkodzeń mrozowych.

Bielenie pni drzew owocowych

Czym można zastąpić bielenie drzew

Mchy i porosty na drzewach owocowych. O czym świadczą i czy należy z nimi walczyć?

Oprócz mrozu, zagrożenie dla pni stanowi również dzika zwierzyna, która zimą szuka pokarmu i obgryza korę, szczególnie na młodych drzewkach. Najlepiej zabezpieczyć pnie siatką o drobnych oczkach.

Ochrona pni drzew przed zwierzętami

Podczas prac w sadzie zbieramy zasuszone owoce wiszące na gałęziach tzw. mumie, które są siedliskiem groźnych chorób grzybowych.

Mumie owoców

Sprawdzamy pędy malin. Te, na których znajdują się charakterystyczne zgrubienia tzw. galasy, wycinamy i palimy.

Po wichurach sprawdzamy stan drzew. Połamane gałęzie przycinamy, a wszelkie rany smarujemy maścią ogrodniczą.

Zima to dobry czas na pozbycie się, wykarczowanie drzew owocowych, które są stare, chore, lub już nie spełniają naszych oczekiwań (słabo lub wcale nie owocują).

Można już zacząć wysiewać nasiona poziomek na rozsadę. Czas produkcji rozsady poziomek od wysiania do posadzenia do gruntu zajmuje ponad 80 dni. Poziomki wysiane w styczniu będą więc gotowe do posadzenia w kwietniu.

Jeśli nie ma pokrywy śnieżnej, a panuje mróz, to rosnące w gruncie poziomki i truskawki warto okryć np. słomą lub włókniną, aby nie przemarzły. Z kolei, kiedy nie ma mrozu, a zima jest sucha, warto te uprawy od czasu do czasu również podlać. Mimo że są w stanie zimowego spoczynku, to jednak zachowują zielone liście, przez które odparowują wodę. A kiedy nie pada tej wilgoci, może im brakować.

Truskawki zimą. Pielęgnacja i ochrona przed mrozem

Nadmiar śniegu po odśnieżaniu można usypywać wokół pni drzew owocowych. Osłoni to pnie przed nagrzewaniem przez słońce, zabezpieczy korzenie przed mrozem, a śnieg wolno się topiąc, będzie dostarczał wody.

Co zrobić z nadmiarem śniegu w ogrodzie

Co robić podczas odwilży w ogrodzie

 W bezmroźne dni z odmian szlachetnych pobieramy zrazy do wiosennych szczepień. Najwygodniej zrazy zawinąć w wilgotny papierowy ręcznik i do wiosny trzymać w lodówce.

Pobieranie zrazów do szczepienia

Regularnie sprawdzamy stan przechowywanych warzyw i owoców. Kiedy nie ma mrozu na zewnątrz piwnice i przechowalnie wietrzymy. 

Przechowywanie warzyw zimą

W jakich warunkach powinny być przechowywane warzywa

Jak przechowywać kapustę przez zimę

Przy ciepłej pogodzie mogą zacząć wschodzić warzywa posadzone na jesieni np. cebula i czosnek. Warto je okryć, aby silniejszy mróz ich nie uszkodził.

Po roztopach dbamy o to, aby woda nie gromadziła się w miejscu posadzonego czosnku czy cebuli. Nadmiar wilgoci może powodować ich gnicie.


Na kuchennym parapecie pędzimy szczypiorek, cebulę, pietruszkę na świeżą zieleninę. Takie uprawy powinny stać na słonecznym parapecie, aby zapewnić im jak najwięcej światła. W ciemniejszych miejscach rośliny będą blade i będą się wyciągać. Temperatura również nie powinna być za wysoka, optymalna będzie w granicach 20 stopni Celsjusza.

Pędzenie szczypiorku

Dobrą opcją na uzupełnienie witamin jest również wysianie nasion na kiełki. Kupując nasiona na kiełki, warto zwrócić uwagę, aby były przeznaczone do tego celu. Zwykłe nasiona są często zaprawiane i do produkcji kiełków się nie nadają.

Kiedy nie masz kiełkownicy

Nie tylko kiełki, czyli microgreens (mikroliście)

Sprawdzamy stan naszych nasiona i planujemy zakupy. Zwracamy przede wszystkim uwagę na datę ważności nasion. Jeśli dobiega końca, można zrobić próbę kiełkowania i sprawdzić, czy będą w ogóle kiełkować. 

Jak długo nasiona zachowują zdolność kiełkowania

Próba kiełkowania nasion

Kilka sposobów jak "ożywić" stare nasiona

Zaprawianie nasion sokiem z aloesu

Planujemy również zakup nowego sprzętu ogrodniczego. Grace, sekatory, grabie, opryskiwacze, wszystko, co już na wiosnę będzie nam potrzebne.

Jak zadbać o narzędzia ogrodnicze po sezonie

Jeszcze długie zimowe wieczory sprzyjają planowaniu ogrodu, szczególnie części warzywnej. Na pewno pomocne będą wyrysowane proste plany i schematy.

Zakładanie ogrodu warzywnego

Najczęściej popełniane błędy podczas planowania ogrodu

10 wskazówek dla początkujących ogrodników

Sprawdzamy stan tuneli foliowych, zwłaszcza po dużych opadach śniegu lub silnych wiatrach. Wszelkie uszkodzenia najlepiej naprawiać na bieżąco.

Pozostając jeszcze w temacie tuneli, szklarni i inspektów, to wrzucamy tam śnieg. Są to miejsca osłonięte, gleba nie jest tam zasilana z opadów. Wrzucony śnieg będzie się wolno roztapiał i powoli nawadniał glebę.


Mając ogrzewany tunel lub szklarnię, można pokusić się również już o wysianie nasion pomidorów i papryki. Produkcja rozsady pomidorów zajmuje około 60 dni, papryki jeszcze dłużej. Pamiętajmy jednak, że tak wcześnie wysiane rośliny będą wymagały doświetlania i nie wystarczy ustawić ich na parapecie.

Jeśli mamy warzywa w kopcu, to przy zapowiadanych większych spadkach temperatury okładamy kopiec dodatkową warstwą słomy. Jeśli jednak temperatury są wysokie, to takie dodatkowe okrycia zdejmujemy, aby nie przegrzewać warzyw w kopcu.

Kopiec zagłębiony, dobry sposób na przechowywanie warzyw korzeniowych

Kopcowanie ziemniaków

Można już zacząć wysiewać kwiaty jednoroczne na rozsadę. Na początek te, które wolno rosną jak petunia, werbena, lobelia.

W bezmroźne dni przycinamy krzewy ozdobne. Najczęściej będą to odmiany kwitnące na pędach jednorocznych np. rdest Auberta.

Kiedy przycinać krzewy ozdobne?

Co można przycinać zimą?

Pilnujemy, aby zima nie chodzić po trawniku. Zmrożoną trawę łatwo uszkodzić, a pod ubitym śniegiem może rozwijać się pleśń śniegowa.

Podlewamy rośliny zimozielone. Robimy to w dni bez mrozu i kiedy opadów brakuje.

Dlaczego warto podlewać rośliny zimozielone zimą

Strącamy śnieg zalegający na gałęziach i konarach. Szczególnie groźny jest mokry śnieg na roślinach kolumnowych. Jego ciężar może prowadzić do deformacji i wyłamywania gałęzi.

Podczas odwilży odprowadzamy wodę zbierającą się wokół bylin, czy w miejscu, gdzie mamy posadzone kwiaty cebulowe. Nie dość, że stojąca woda może powodować gnicie, to po zamarznięciu stworzy skorupę lodową, przez co będzie utrudniony dostęp powietrza do korzeni roślin.

Większą troską otaczamy rośliny pokojowe, bo zima w ogrzewanym pomieszczeniu to zawsze dla nich stresujący czas. Doniczki ustawiamy jak najbliżej światła, z liści ścieramy kurz, często zraszamy, wreszcie wzruszamy glebę w doniczce. Przesadzanie kwiatów w styczniu nie jest jeszcze wskazane.

Jak zadbać o kwiaty doniczkowe zimą

Pamiętamy o regularnym uzupełnieniu karmników dla ptaków.

Dokarmianie ptaków

Przysłowia na styczeń:

Kiedy w styczniu lato, w lecie zima za to

Gdy Trzech Króli (06.01) mrozem trzyma, będzie jeszcze długa zima

Jeśli w styczniu deszczyk pada, w kwietniu śnieg mu odpowiada

Weronika (13.01) chustkę zrzuci wiosna od nas się odwróci

Styczeń mroźny i biały zwiastuje lipcowe upały

Fabian i Sebastian (20.01), gdy mróz dadzą, srogą zimę przyprowadzą

Nie pragnij w styczniu wiosny, bo kwiecień i maj będzie o nią zazdrosny

Od św. Agnieszki (21.01), niszcz na drzewach liszki

Gdy styczeń burzliwy ze śniegami lato burzliwe z deszczami

Słoneczna Brygida i Martyna (30.01), wróży dostatek zboża i wina

kliknij tutaj, aby otworzyć kalendarz w nowej karcie i go powiększyć

Symbolem liścia oznaczono kwadrę liścia, najlepsze dni do siewu sadzenia i zbioru roślin liściowych: np. sałaty, kapusty, szpinaku

Symbolem owocu oznaczono kwadrę owocu, najlepsze dni do siewu, sadzenia i zbioru roślin owocujących nad ziemią: np. roślin strączkowych, pomidorów, ogórków, zbóż, ziół, drzew i krzewów owocowych, a także kwiatów

Symbolem korzenia oznaczono kwadrę korzenia, najlepsze dni do siewu, sadzenia i zbioru roślin plonujących pod ziemią; np. warzyw korzeniowych, ale również kwiatów cebulowych i bylin wieloletnich

Symbolem łopatki oznaczono kwadrę uprawy, najlepsze dni pracy z glebą: przekopywania, uprawiania, spulchniania, nawożenia, a także do niszczenia chwastów i zwalczania szkodników

Symbolem konewki oznaczono najlepsze dni do podlewania

W styczniu pełnia księżyca przypada 7, trzecia kwadra 15, nów 21, a pierwsza kwadra 28.

Siew pomidorów, papryki i kwiatów oraz przeprowadzać próbę kiełkowania nasion najkorzystniej 01.01-06.01 oraz 29.01-31.01. Dobre dni 23.01-27.01.

 Siew warzyw liściastych i nasion na kiełki najkorzystniej wykonywać 23.01-27.01. Dobre dni to 01.01-06.01 i 29.01-31.01.

Pędzić warzywa korzeniowe najkorzystniej 09.01-14.01. Dobre dni 23.01-27.01.

Rośliny (szczególnie zimozielone) najkorzystniej podlewać 23.01-27.01 (oczywiście w dni bez mrozu)

Cięcie drzew i krzewów najkorzystniej prowadzić 15.01-21.01. To również dobre dni na wszelkie zabiegi pielęgnacyjne w ogrodzie np. bielenie drzew. 

Kalendarz można sobie pobrać i wydrukować (plik pdf). Pozdrawiam


Komentarze